بیش‌فعالی (ADHD

بیش‌فعالی یا اختلال نقص توجه و تمرکز (ADHD) یک اختلال رفتاری–ذهنی است که باعث می‌شود فرد نتواند توجه خود را حفظ کند، رفتارهایش را کنترل کند یا آرام بماند. این اختلال معمولاً از کودکی شروع می‌شود اما می‌تواند تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. افراد مبتلا معمولاً سه ویژگی اصلی دارند: کم‌توجهی، بیش‌فعالی و رفتارهای ناگهانی.

۱۴ نشانه اصلی بیش‌فعالی در کودکان

۱. رفتار متمرکز بر خود

کودک بیشتر از خواسته‌های خودش آگاه است و نیاز دیگران را در نظر نمی‌گیرد.
وسط بازی بچه‌ها می‌پرد و می‌گوید: «حالا نوبت منه!»

۲. قطع کردن صحبت یا بازی دیگران

بدون اجازه وارد گفتگو یا فعالیت دیگران می‌شود.
وقتی دو نفر صحبت می‌کنند، ناگهان وسط حرف می‌پرد و موضوع را عوض می‌کند.

۳. مشکل در رعایت نوبت

در صف یا بازی طاقت انتظار ندارد.
هنگام سرسره رفتن، از بچه‌ها جلو می‌زند و می‌گوید: «من اول می‌رم.»

۴. نوسانات عاطفی و هیجانی

احساساتش سریع و شدید تغییر می‌کند.
یک لحظه با هیجان می‌خندد و چند دقیقه بعد به‌خاطر یک موضوع کوچک گریه می‌کند.

۵. بی‌قراری و پرتحرکی (فیجتینگ)

نمی‌تواند مدت طولانی آرام بنشیند.
در کلاس دائم پاهایش را تکان می‌دهد یا از جایش بلند می‌شود.

۶. انجام بازی‌های پر سروصدا

کمتر می‌تواند آرام بازی کند.
حتی هنگام بازی‌های آرام، با صدای بلند می‌خندد و می‌دود.

۷. رها کردن کارها قبل از تمام شدن

کار جدید را شروع می‌کند بدون اینکه قبلی را به پایان برساند.
مثال: نقاشی را نیمه‌کاره رها می‌کند و سراغ اسباب‌بازی بعدی می‌رود.

۸. مشکل در تمرکز

به‌راحتی حواسش پرت می‌شود و در برقراری ارتباط چشمی مشکل دارد.
شما با او حرف می‌زنید، اما بعد از چند ثانیه حواسش به صدای تلویزیون یا یک اسباب‌بازی پرت می‌شود.

۹. فرار از کارهایی که تمرکز طولانی می‌خواهند

از تکالیف طولانی یا کارهای فکری گریزان است.
برای انجام مشق شب بهانه می‌آورد یا سریع خسته می‌شود.

۱۰. اشتباهات زیاد و مشکل در دنبال کردن دستورالعمل

به دلیل بی‌توجهی کارها را اشتباه انجام می‌دهد؛ نه به خاطر کمبود هوش.
شما می‌گویید «اتاقت رو مرتب کن»، اما فقط یک اسباب‌بازی را برمی‌دارد و بقیه را فراموش می‌کند.

۱۱. خیال‌پردازی زیاد (نوع بی‌توجه)

گاهی بیش‌فعالی بدون شلوغ‌کاری است؛ کودک ساکت ولی غرق در فکر و خیال.
به یک نقطه خیره می‌شود و انگار در دنیای خودش زندگی می‌کند.

۱۲. مشکل در سازماندهی کارها

برنامه‌ریزی، مرتب‌سازی و اولویت‌بندی برای او سخت است.
تکالیفش را گم می‌کند یا نمی‌داند کدام درس را اول انجام دهد.

۱۳. فراموشکاری مکرر

اشیا و تکالیفش را زیاد گم می‌کند.
مداد، دفتر یا اسباب‌بازی‌اش را مدام جا می‌گذارد.

۱۴. بروز علائم در چند محیط مختلف

اگر علائم فقط در یک مکان دیده شود، ممکن است دلیلش اضطراب یا شرایط محیط باشد.
اگر فقط در مدرسه بی‌قرار است، ممکن است از محیط کلاس استرس داشته باشد.

آیا علائم بیش‌فعالی با بزرگ شدن کودک کمتر می‌شود؟

خیر. بیش‌فعالی خودبه‌خود درمان نمی‌شود و در صورت درمان نکردن، می‌تواند تا نوجوانی و بزرگسالی ادامه پیدا کند.
اما با درمان تخصصی، رفتاردرمانی، آموزش والدین و حمایت خانواده می‌توان علائم را به‌طور قابل توجه کنترل کرد و کیفیت زندگی کودک را بالا برد.